En Azvai, ao longo do tempo, consolidamos a nosa abordaxe de innovación sistémica a través do que chamamos “Pensamento Non-Dualista”.
Nesta filosofía, recoñecemos a importancia de facer fronte á complexidade dos problemas contemporáneos dende unha perspectiva que promove a colaboración, a adaptabilidade e a colectividade.
Para que a innovación poida servir para tratar sistemas complexos, esta non pode fundamentarse unicamente en ideas de separación (tipicamente, rompendo os problemas en pedazos, e considerando que o todo é igual á suma das partes).
Polo contrario, o proceso de Innovación debe ser acompañado de metodoloxías integradoras, que consideren o sistema como un todo, con propiedades emerxentes que non existen cando se analizan as partes por separado.
Pensamento Non-Dualista
Comunidades de Práctica
Unha Comunidade de Práctica consiste nun grupo de persoas que se reúnen cunha certa frecuencia para tratar un tema ou preocupación común, e que teñen unha serie de obxectivos, tanto individuais como colectivos.
As Comunidades de Práctica son grupos que se autoorganizan e aprenden a través das prácticas que realizan.
No tratamento de problemas complexos, as solucións baseadas na xerarquía (top-down), a miúdo carecen do coñecemento da realidade sobre o terreo, e non teñen a flexibilidade e axilidade para adaptarse e resolver os problemas de forma efectiva.
Sen embargo, se se propician e facilitan as condicións para que estes grupos emerxan e se auto-organicen, sen obsesionarse polo control, as solucións serán adaptadas e o coñecemento da organización estará mellor distribuído a todos os niveis.
Exemplos de Comunidades de Práctica
Un exemplo clásico disto no ámbito industrial son os “círculos de mellora continua”. Estes círculos fomentan a autoorganización dos operarios, outorgándolles autonomía para resolver os seus problemas e aprender colectivamente.
Fóra do ámbito empresarial, as Comunidades de Práctica a miúdo emerxen en forma de asociacións, en torno a preocupacións comúns (como o medio ambiente ou a igualdade), ou en torno a paixóns como o deporte ou o arte.
En Azvai consideramos que para innovar de forma sistémica, é dicir, resolvendo problemas complexos, é fundamental deixar os egos a un lado e facilitar que as solucións e a innovación emerxan dende as comunidades que están máis próximas a ditos problemas.
Investigación-Acción: Aprendizaxe Activa
A investigación-acción é unha metodoloxía de investigación que busca un cambio transformador a través do proceso simultáneo de investigar e tomar acción. Basease na idea de que no estudo de problemas sociais o investigador dificilmente pode evitar ser un observador totalmente obxectivo, e polo contrario este pasa a formar parte do sistema que investiga.
A toma de conciencia deste feito abre oportunidades a que a investigación xere non so coñecemento, pero tamén transformación.
Mapeo de Sistemas: Visualizar a Complexidade
É unha ferramenta que nos permite visualizar e comprender a complexidade dun sistema.
Ao representar graficamente as relacións e interconexións entre os elementos dun sistema, podemos identificar puntos de intervención e áreas críticas para a innovación.
O mapeo de sistemas é unha ferramenta fundamental para comprender a complexidade e abordala de maneira efectiva.
Ferramentas Tradicionais e a súa Relevancia
Aínda que apostamos pola innovación sistémica, recoñecemos a relevancia das ferramentas tradicionais, que teñen o seu rol no proceso de innovación.
No proceso de innovación sistémica débense combinar ferramentas cualitativas e cuantitativas.
Así, por exemplo, pódese comezar o proceso de innovación cun mapeado cualitativo do sistema, continuar cun análise cuantitativo, definir unhas comunidades de prácticas que afonden en certos aspectos do sistema, e utilizar a metodoloxía de Design Thinking para construír unha solución particular dentro do sistema.
Lean Startup /Design Thinking: A Innovación Contemporánea
Estas metodoloxías promoven a creatividade e a iteración constante para desenvolver solucións innovadoras. A idea fundamental consiste en minimizar os ciclos de deseño, produción e feedback, para evitar gastar recursos en accións que non están orientadas ao obxectivo que se trata de conseguir.
Se ben estas ferramentas poden ser moi eficaces na busca de modelos de negocio innovadores, ou de solucións que satisfagan necesidades concretas, o seu foco nos resultados medibles fai que por si soas non sirvan para resolver problemas complexos.
Resolución Estruturada de Problemas
A resolución estruturada de problemas é un enfoque sistemático para abordar e resolver problemas difíciles de maneira metódica e organizada. Implica descompoñer un problema nos seus elementos esenciais, analizando as causas raíces dos problemas, e desenvolvendo solucións eficaces.
Os elementos clave da resolución estruturada de problemas adoitan incluír:
- Identificación do Problema: Definir claramente o problema ou desafío en cuestión. Este paso implica comprender o alcance, o impacto e calquera restrición asociada.
- Análise das Causas Raíces: Investigar as causas subxacentes do problema para identificar o que está contribuíndo a el. Adóptanse técnicas como o método das “5 Porqués” para profundar nas causas raíces.
- Recolleita de Datos: Reunir datos e información relevantes para respaldar a análise e o proceso de toma de decisións. Iso pode implicar métodos de recolleita de datos cuantitativos e cualitativos.
- Tormenta de Ideas: Xerar un conxunto de posibles solucións para abordar o problema. Este paso fomenta a creatividade e o pensamento diverxente.
- Avaliación das Solucións: Avaliar a viabilidade, a eficacia e os posibles riscos de cada posible solución. Pódese aplicar unha análise de custo-beneficio ou outros criterios de toma de decisións.
- Planificación da Implementación: Elaborar un plan detallado para implementar a solución elixida. Iso inclúe identificar as persoas responsables, establecer prazos e asignar recursos.
- Monitorización e Retroalimentación: Seguir continuamente o progreso da implementación da solución e recoller retroalimentación para facer os axustes necesarios.
- Documentación: Manter rexistros do proceso completo de resolución do problema, incluíndo a declaración do problema, a análise, a solución elixida e os resultados.
A resolución estruturada de problemas é un enfoque valioso en varios ámbitos, como os negocios, a enxeñaría, a atención médica e moitos outros. Axuda a organizacións e individuos a tomar decisións informadas, mellorar procesos e resolver problemas de maneira eficiente. Metodoloxías populares de resolución de problemas, como Six Sigma, Lean e o ciclo Plan-Do-Check-Act (PDCA).
Se ben estas metodoloxías son moi potentes e efectiva na resolución de problemas tecnicamente difíciles ou moi difíciles, ao igual que as anteriores non se valen de si soas para resolver problemas complexos. O motivo fundamental, é que ao romper o problema en pedazos esta metodoloxía pérdese información sobre as propiedades emerxentes destes sistemas.
Conclusión
En conclusión, a través da adopción do “Pensamento Non-Dualista” e a implementación de metodoloxías innovadoras, como as Comunidades de Práctica, a investigación-acción, o mapeo de sistemas e ferramentas tradicionais, Azvai estableceu unha sólida base para abordar os desafíos da innovación sistémica. Recoñecemos a importancia de tratar os sistemas complexos como un todo integrado, en lugar de descompoñelos en partes separadas. Este enfoque promove a colaboración, a adaptabilidade e a colectividade como elementos centrais na resolución de problemas complexos.
Valoramos a participación das comunidades que están máis próximas dos problemas e comprendemos que a innovación debe emerxer desde a base. As Comunidades de Práctica e a investigación-acción permiten que as solucións sexan adaptadas e o coñecemento estea mellor distribuído en todos os niveis da organización.
Recoñecemos tamén a relevancia das ferramentas tradicionais, como Lean Startup e Design Thinking, pero entendemos que, por si mesmas, non son suficientes para abordar problemas complexos. É necesario combinar ferramentas cualitativas e cuantitativas e aplicar un enfoque estruturado para resolver problemas complexos. A resolución estruturada de problemas, con elementos como a identificación das causas raíces e a recolleita de datos, é unha ferramenta valiosa en diversos ámbitos.